Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ στη χτεσινή παρουσίαση
Στην ομιλία της η Αλέκα Παπαρήγα σημείωσε μεταξύ άλλων:
«
Με ιδιαίτερη συγκίνηση και ικανοποίηση παρουσιάζουμε σήμερα το δεύτερο τόμο του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ που αφορά στην περίοδο 1949-1968. Ηδη από τη δεκαετία του 1980 είχε δρομολογηθεί η συγγραφή του Α' τόμου του Δοκιμίου Ιστορίας του ΚΚΕ, της περιόδου 1918-1949. Μετά το 14ο Συνέδριο - ανασυγκρότησης του ΚΚΕ, αυτό το καθήκον υλοποιήθηκε με τη διαμόρφωση του Α' τόμου που εκδόθηκε το 1995 και παράλληλα δρομολογήθηκε η συγγραφή του Β' τόμου 1949-1968.
Είμαστε το μοναδικό κόμμα στην Ελλάδα που μελετά με επιστημονικό και κυρίως συλλογικό τρόπο την Ιστορία του, την εκθέτει ανοιχτά στην κρίση των φίλων και οπαδών, των αγωνιστών, όλων των εργαζομένων, στην κρίση της νεολαίας, αποτιμά την προσφορά του, ανοιχτά μιλά για λάθη και παραλείψεις.
Μελετάμε την Ιστορία μας για να αποτιμήσουμε την προσφορά μας, αλλά και τα λάθη, τις παραλείψεις μας, να αποκτήσουμε νέα πείρα και γνώση. Ολα αυτά τα βλέπουμε ως παράγοντες ισχυροποίησης, ωρίμανσης και ανάπτυξης του Κόμματος. Επιδιώκουμε μέσα και από αυτή τη διαδικασία να γίνει η δράση μας πιο διεισδυτική και αποτελεσματική, στην πάλη για την κατάργηση της ταξικής εκμετάλλευσης, για το σοσιαλισμό.
Εχουν γραφτεί πολλά για σημαντικά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, έχουν κυκλοφορήσει ιστορικά και άλλα και βιβλία ή μονογραφίες, έρευνες και άρθρα για το ΚΚΕ και σημαντικές στιγμές της Ιστορίας του.
Αυτό που ξεχωρίζει, κατά τη γνώμη μας, την έκδοση που παρουσιάζουμε σήμερα, είναι ότι πρόκειται για έργο συλλογικής μελέτης που στηρίχθηκε σε ένα τεράστιο γραπτό υλικό, που ήδη έχει εκτεθεί δημόσια, ακόμα και σε εχθρικές πηγές προς την ιδεολογία του ΚΚΕ. Η βιβλιογραφία που χρησιμοποιήθηκε περιλαμβάνει αρχειακές πηγές, ντοκουμέντα του Κόμματος, κομματικά ντοκουμέντα της ΕΔΑ, εφημερίδες και περιοδικά, ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Εντεκα πυκνογραμμένες σελίδες καταλαμβάνει η αναλυτική έκθεση της βιβλιογραφίας.
Ο δεύτερος τόμος του Δοκιμίου συζητήθηκε σε όλο το Κόμμα και στα όργανα της ΚΝΕ, αφού συγκεντρώθηκαν πάρα πολλές παρατηρήσεις, τελικά έγινε παραπέρα επεξεργασία και διαμορφώθηκε σε απόφαση με τη διαδικασία της Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, που με βάση το Καταστατικό μας είναι το δεύτερο σε σημασία κομματικό σώμα μετά το συνέδριο.
Στον τόμο, που πλησιάζει τις 800 σελίδες, αναφέρονται τα πιο βασικά γεγονότα της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Το πιο σημαντικό, το πιο ξεχωριστό είναι ότι τις σελίδες του Δοκιμίου δεν περνάει μόνο η δράση των "επάνω", των κομμάτων, των ηγεσιών, των προσωπικοτήτων, αλλά και η δράση των "κάτω", των εργατών, των εργαζομένων γενικότερα, του κινήματος. Η ταξική πάλη είναι παρούσα, δηλαδή η κινητήρια δύναμη της κοινωνικής εξέλιξης.
Ξεχωριστό επίσης είναι και ένα άλλο χαρακτηριστικό, ότι δεν κλείνουμε την Ιστορία του Κόμματος, του κινήματος, των εξελίξεων στα σύνορα της Ελλάδας και μόνο. Το Δοκίμιο κάνει πλατιά και βαθιά εξέταση των διεθνών οικονομικών και πολιτικών εξελίξεων, γιατί η Ελλάδα ήταν και είναι αναπόσπαστο τμήμα του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος, η ταξική πάλη με όλες τις μορφές ήταν επίσης αναπόσπαστο τμήμα των αντίστοιχων διεθνών και περιφερειακών εξελίξεων, και γιατί το Κόμμα μας ήταν επίσης οργανικό τμήμα του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος (ΔΚΚ).
Στοιχείο πείρας και της ωριμότητας του Κόμματος
Η μελέτη για τη συγγραφή του Δοκιμίου ξεκίνησε εδώ και πολλά χρόνια, σκόνταψε σε αντικειμενικές και υποκειμενικές δυσκολίες, μην ξεχνάτε ότι τα τελευταία 20 χρόνια ήταν πολύ σκληρά για μας, απαιτούσαν από το Κόμμα να προχωρήσει στην ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική του ανασυγκρότηση, ύστερα από τα γνωστά γεγονότα του 1991. Απαιτούσαν να επανασυνδέσουμε τους δεσμούς μας με ευρύτερες εργατικές, λαϊκές μάζες, να παρακολουθήσουμε τις ταχύτατες εξελίξεις, παλαιά φαινόμενα που εμφανίζονται με νέα μορφή, αλλά και καινούργια στοιχεία, και πάνω απ' όλα να μην υπάρξει μέρα που να μην είμαστε στην πρώτη γραμμή της οργάνωσης της αντίστασης και της εργατικής λαϊκής αντεπίθεσης.
Η επικαιρότητα είναι πάντα μια πρόκληση, η καθημερινότητα επίσης, όμως για το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι κίνδυνος - θάνατος αν δεν δρα με βάση το στρατηγικό του καθήκον. Σε τέτοια περίπτωση δεν υπηρετούνται ούτε η καθημερινότητα, η επικαιρότητα, τα άμεσα πιεστικά προβλήματα. Οπως λέει η εισαγωγή του Δοκιμίου, το ΚΚΕ έχει διαχρονικά καταφέρει να διατηρεί στενούς δεσμούς με την εργατική τάξη, τους εργαζόμενους. Ακριβώς σε αυτές τις βαθιές ιστορικές ρίζες οφείλεται το γεγονός ότι το ΚΚΕ στην κρίση του 1991 κατόρθωσε να εξασφαλίσει την ιστορική συνέχεια, παρά την απώλεια σημαντικού δυναμικού του.
Πολλές φορές έχουμε ακούσει την άποψη ότι η μελέτη μιας περιόδου μεγαλύτερης ή μικρότερης, που περιέχει σημαντικά γεγονότα, πρέπει να γίνεται πολύ αργότερα και όταν έχουν φύγει από τη ζωή οι πρωταγωνιστές της.
Τοποθετούμε το ζήτημα αυτό πιο αντικειμενικά. Η ιστορική μελέτη έπεται της περιόδου που διαδραματίζονται τα γεγονότα, σημειώνονται εξελίξεις, ακριβώς γιατί εκ των υστέρων επιβεβαιώνονται ή όχι οι τάσεις και εξελίξεις, άρα και οι προβλέψεις. Η πείρα και η ωριμότητα του Κόμματος, που αποκτιέται στην εξέλιξη των γεγονότων και του χρόνου, βοηθούν να εντοπισθούν λάθη, αστοχίες, αδυναμίες και παραλείψεις.
Η επιστημονική μελέτη της περιόδου αυτής αναμφισβήτητα επηρεάστηκε από γεγονότα μεγάλης σημασίας, όπως είναι η καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, η ιδεολογική και οργανωτική κρίση του Διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Ακόμα και αν είχαμε επεξεργασθεί την Ιστορία της περιόδου αυτής πριν το 1989-1991, θα έπρεπε σήμερα να αποφασίσουμε να γίνει νέα μελέτη. Η ανάγκη επανεκτίμησης της στρατηγικής του ΚΚΕ, του ΔΚΚ, των κομμάτων εξουσίας ήταν αναπόφευκτη.
Η ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος, άλλωστε, δεν καθορίστηκε από το αποτέλεσμα μιας στρατιωτικής πολεμικής αναμέτρησης. Η ιμπεριαλιστική περικύκλωση ήταν παρούσα, η ιμπεριαλιστική συνωμοσία, όμως καθοριστικές, θεμελιακές ως προς αυτήν ήταν οι εσωτερικές διεργασίες, η ταξική πάλη μέσα στην ίδια την πορεία της σοσιαλιστικής πορείας, τα εσωτερικά υποκειμενικά λάθη, η απομάκρυνση από βασικές αρχές, η υιοθέτηση λαθεμένων επιλογών, πριν απ' όλα στην οικονομία, που οδήγησαν στον οπορτουνισμό, στην αλλοίωση του χαρακτήρα του Κόμματος, του εργατικού χαρακτήρα της εξουσίας.
Κόμμα παντός καιρού
Οπως αναφέρεται στην εισαγωγή του Δοκιμίου, τελικά προχωρήσαμε σε επανεκτίμηση γεγονότων και προσώπων για την περίοδο της 6ης Ευρείας Ολομέλειας της ΚΕ το Μάρτη του 1956, καθώς και τις επόμενες, 7η και 8η Ολομέλεια της ΚΕ το 1957 και το 1958 αντίστοιχα. Για τη θητεία του ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ μέχρι την 6η Ευρεία Ολομέλεια, Νίκου Ζαχαριάδη, και έτσι προέκυψε η ανάγκη αποκατάστασης του Νίκου Ζαχαριάδη, που καθαιρέθηκε και διαγράφηκε με την άδικη και λαθεμένη κατηγορία ότι παρέσυρε το Κόμμα σε σεχταριστική, δογματική, τυχοδιωκτική γραμμή. Επρόκειτο για κατηγορία - προϊόν κυριαρχίας του οπορτουνισμού στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, στο ΚΚΣΕ, και σε άλλα ΚΚ εξουσίας, παράγοντες που συνέβαλαν και στο να κυριαρχήσει αυτός και στο ΚΚΕ.
Ξεκαθαρίζουμε ότι η επανεκτίμηση θέσεων και πολιτικών επιλογών του Κόμματος γίνεται με κριτήριο την ιστορική επαλήθευση, δε συνιστά λαθολογία. Αντίθετα θεωρούμε ότι μας δίνει νέα δύναμη για να αντιμετωπίσουμε τα σύνθετα καθήκοντα του σήμερα, μας προειδοποιεί να ελέγχουμε συνεχώς τη δράση μας, να μελετάμε τις εξελίξεις, να επαληθεύουμε τις εκτιμήσεις μας, να δουλεύουμε με σιγουριά χωρίς πνεύμα επανάπαυσης, ρουτίνας, εφησυχασμό.
Διαβάζοντας το Δοκίμιο θα εξακριβώσετε ότι για μας δεν είναι μόνο το ζήτημα να αναδείξουμε το λάθος, την έλλειψη, την αδυναμία, ούτε μόνο να αναδείξουμε τις προσωπικές ευθύνες. Κυρίως έχει σημασία να δούμε ποιοι αντικειμενικοί και υποκειμενικοί παράγοντες οδήγησαν στο λάθος, πώς σταδιακά υποτιμώντας τον ένα ή τον άλλο παράγοντα καταλήγεις να μη βρίσκεσαι σε κάποια κρίσιμη στιγμή στο ύψος των απαιτήσεων του επαναστατικού αγώνα.
Το ΚΚ πρέπει να είναι κόμμα παντός καιρού. Ας σκεφθούμε λόγου χάρη την περίοδο της μεταπολίτευσης. Από πολλούς θεωρείται η πιο ειρηνική περίοδος για τη δράση του Κόμματος. Και όμως πρόκειται για περίοδο εξαιρετικά σύνθετη. Ενα σημαντικό τμήμα της συνδέεται με την περίοδο εκείνη που το αστικό πολιτικό σύστημα για μια σειρά λόγους που δεν είναι της ώρας να εκτεθούν αναλυτικά, κάνει παραχωρήσεις και υποχωρήσεις απέναντι στην πίεση του κινήματος με σαφή στόχο και την άνοδο της παραγωγικότητας με σκοπό το μέγιστο δυνατό κέρδος, αλλά και την ενσωμάτωση των λαϊκών μαζών ειδικά στη φάση εκείνη που έπρεπε να δημιουργηθεί κλίμα συμβιβασμού και επανάπαυσης στην πορεία σύνδεσης, ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Σε τέτοιες συνθήκες η επίδραση του ρεφορμισμού και του οπορτουνισμού είναι ασφυκτική.
Εδώ και 20 χρόνια ζούμε κάτω από διαφορετικές συνθήκες με αφετηρία τον έξαλλο αντικομμουνισμό που συνοδεύει την αντεπανάσταση, την ήττα του κινήματος παγκόσμια, με συνέπεια την υποχώρηση και των κυριότερων μορφών του, π.χ. του συνδικαλιστικού κινήματος παγκόσμια που βρέθηκε αδύναμο, άμαζο και αποπροσανατολισμένο μπροστά στις συνέπειες της καταιγίδας της οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης. Νέα προβλήματα, σύνθετα προβλήματα.
Η Ιστορία του Κόμματος και του διεθνούς κινήματος δείχνει ότι αν δεν έχει κατακτήσει το Κόμμα επαναστατική στρατηγική, αν δεν έχει την ικανότητα να την εξειδικεύει σε κάθε φάση ή στροφή, τότε μπορεί να κάνει θεμελιακό λάθος και στο ίσιωμα ακόμα. Η ικανότητα ενός ΚΚ, η επάρκειά του κρίνεται κατά πόσο έγκαιρα διορθώνει τα λάθη του. Βεβαίως και δεν μπορεί να περιμένει την ιστορική επιστημονική μελέτη για να τα δει. Υπάρχουν λάθη και λάθη, μερικά, αν δεν διορθωθούν έγκαιρα, γίνονται καθοριστικά.
Η Ιστορία του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος διαθέτει ανάλογα παραδείγματα διόρθωσης της στρατηγικής κατά τη διάρκεια εξέλιξης επαναστατικής κατάστασης, με κορυφαία την περίπτωση του κόμματος των μπολσεβίκων και του Λένιν που ηγήθηκε αυτής της διόρθωσης με τις Θέσεις του Απρίλη το 1917, με αποτέλεσμα την προετοιμασία και επιτυχή διεξαγωγή της Σοσιαλιστικής Επανάστασης στη Ρωσία τον Οκτώβρη. Από την ίδια οπτική της επαναστατικής διόρθωσης των λαθών, η ΚΕ αντιμετωπίζει και τις σχέσεις του ΚΚΕ με το ΚΚΣΕ και τα άλλα ΚΚ των σοσιαλιστικών χωρών.
Αναμενόμενη η αντικομμουνιστική επίθεση
Η υποδοχή του Δοκιμίου από τον αστικό Τύπο ήταν η αναμενόμενη για μας. Ενώ το Δοκίμιο διαπραγματεύεται ένα πλήθος θεμάτων, μεγάλων ζητημάτων, ενώ γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια να δούμε το παρελθόν μας κριτικά και αυτοκριτικά, χωρίς όμως πνεύμα λαθολογίας, τα περισσότερα δημοσιεύματα παρουσιάζουν αυτήν την επίπονη δουλειά εκλεκτικά, ως αυτή να έγινε μόνο και μόνο για να αποκατασταθούν τρία πρόσωπα ή να γίνει αυτοκριτική σε ένα ή άλλο ζήτημα.
Αποσιωπούν μια σειρά εκτιμήσεις του Κόμματος που αφορούν μεγάλα ζητήματα, όπως τα πρώτα βήματα της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης και της ανάπτυξης του ελληνικού καπιταλισμού, την πορεία διαμόρφωσης του πολιτικού συστήματος, το Κυπριακό, τον προβληματισμό για τις αιτίες της 7χρονης δικτατορίας, τη στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Ελλάδα, την ανάπτυξη των αγώνων κ.λπ. Αλλα θέματα είναι το Γλωσσικό, η επίδραση του Κόμματος στις Τέχνες και η ιδεολογική πάλη για το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Επίσης η δράση και η επίδραση του Κόμματος στον αγώνα για την ισοτιμία και χειραφέτηση της γυναίκας. Ανεξάρτητα από τις διαφορές μαζί μας, η αντικειμενική προβολή των τίτλων έστω του Δοκιμίου θα έδειχνε στοιχειώδη σεβασμό στην προβολή μιας έκδοσης.
Κάθε βήμα ιδεολογικής και πολιτικής ωρίμανσης του ΚΚΕ στις σύγχρονες συνθήκες εξαγριώνει τον ταξικό αντίπαλο, αλλά και τον κάνει ευέλικτο στη χρησιμοποίηση αποστατών, αναχωρητών, οπορτουνιστών προερχόμενων από τα σπλάχνα του ΚΚΕ. Αναμενόμενη είναι η αντικομμουνιστική επίθεση που θα συνεχιστεί ενόψει μάλιστα και της εκλογικής αναμέτρησης και κυρίως της όξυνσης της κρίσης.
Εχουμε πλούσια πείρα, ξέρουμε ότι όταν το Κόμμα γλιστρούσε στο λάθος, τότε ο αντίπαλος μας παίνευε, όταν διορθώναμε το λάθος, μας έκανε επίθεση.
Στο Δοκίμιο δίνεται η καίρια απάντηση.
Εμείς οι κομμουνιστές και κομμουνίστριες, το Κόμμα μας μια ασπίδα διαθέτει, και αυτήν δεν πρόκειται ποτέ να την ρίξει κάτω. Ασπίδα αποτελεί η ίδια η εργατική τάξη, οι πρωτοπόροι νέοι και νέες εργατικής και λαϊκής καταγωγής, οι συνειδητοί επιστήμονες και επιστημόνισσες, γιατί επιστήμη σημαίνει αλήθεια, γιατί αλήθεια για την κοινωνική πρόοδο σημαίνει σοσιαλιστική - κομμουνιστική προοπτική».
